Phạm Đình Trọng
Lịch sử Việt Nam đã từng ghi nhận, cuối thế kỉ XVIII, thời Lê mạt, triều chính thối nát. Trịnh Kiểm với danh nghĩa cứu nước phò vua, bảo vệ ngôi báu nhà Lê, đã tạo nên thế lực chính trị độc quyền họ Trịnh, trở thành Chúa Trịnh bên cạnh Vua Lê! Là bộ tham mưu của Vua Lê nhưng quyền lực Chúa Trịnh lấn át Vua Lê, trùm lên Vua Lê! Quyền bính trong triều, Chúa Trịnh nắm cả, Vua Lê chỉ là bù nhìn. Một triều đình, hai bộ máy! Bên cạnh cung Vua thâm nghiêm nhưng im lìm vắng lặng là phủ Chúa nguy nga, lớp lớp lính canh, rầm rập quan quân lui tới! Bộ máy thực quyền Chúa Trịnh giật dây, chỉ huy bộ máy hình thức của Vua Lê! Mọi việc Vua Lê phải hỏi Chúa Trịnh! Vua muốn đề bạt ai, Chúa quyết, Vua mới được ban sắc phong! Hai bộ máy cồng kềnh, xa hoa và sa đọa cưỡi trên lưng, đè trên đầu dân đen nghèo đói! Coi thường Vua, quan lại ở phủ Chúa lộng hành, không coi kỉ cương phép nước của Vua ra gì, mặc sức cướp bóc, bóp nặn dân và sống xa xỉ, hoang tàn vô độ! Dân đói khổ, bất bình! Giặc giã nổi lên khắp nơi!
